Энхболдын блогт тавтай морил

Дэлхий дээрх хамгийн аюултай хорын нэг бол ботулины нейротоксин юм. Харамсалтай нь, энэхvv хоруу
бодисыг цаг тухайд нь таньж мэдэхэд төвөгтэй аж. Америкийн эрдэмтэд Перугийн лам гөрөөст найдлага тавьж байгаа гэнэ. Учир нь тэдгээр гөрөөснөөс хорт бодисыг өчvvхэн хэмжээгээр байсан ч гэсэн танин илрvvлж чаддаг эсрэг биетvvдийг олжээ.

 

Ботулины нейротоксин нь "А зэрэглэлд” хамаарах цор ганц бvлэг хор гэж Америкийн өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, хянах төвийнхөн таамаглаж буй. Аюул хөнөөлтэй чанар, тархах цар хvрээгээрээ сибирийн боом болон Эбола вирустэй адил гэнэ. Тэгээд ч ийм ангилалд хамаарах нь батлагдсан байна, учир юу вэ гэхээр нейротоксин нь цианы хvчлээс олон зуун тэрбум дахин илvv хортой .

Одоогийн байдлаар биологичид нейротоксинуудыг зуун хувь ялган таних чадвартай цорын ганц илрvvлэгчийг байгалиас олж илрvvлээд байна. Тэрхvv органик бvрдлийг "нэг vvрт эсрэг биет” /sdAb/ гэж нэрлэсэн бөгөөд Перу улсын Андын өндөр уулнаа амьдардаг лам гөрөөсний цуснаас илэрсэн юм.
Тэдгээр эсрэг биет ердийн вирустэй тэмцэгчидтэй харьцуулахад молекулын тvвшиндээ нэлээн уян хатан учраас бие организмд ашиглах хvрээг тэлж өгч байна. Тvvнээс гадна sdAb нь өөрийн био мэдрэгчvvдийг дахин сэргээх чадвартай тул идэвхжилийн тvвшнийг унагалгvйгээр олон дахин ашиглах боломжтой ажээ. Бас нэг зvйл онцлон хэлэхэд, зарим нэг ботулины хор эгэл эсрэг биетэд огт харагддаггvй учраас тэдгээрийг олж илрvvлэх явцыг хvндрvvлдэг гэж АНУ-ын биохимийн судалгааны баруун өмнөд холбооны /SFBR/ вирус судлаач Эндрю Хэйхёрст хэлжээ.

Зогсолтгvй ажиллах чадвар хийгээд биотоксинд мэдрэг тул sdAb-ыг илрvvлэгчийн хувиар ашиглаж болохоос гадна ботулизмтай тэмцэх хэрэгсэл болгож болно гэнэ.
Ботулины нейротоксинууд нь Клострид төрлийн бактерийн амьдрах vйл ажиллагааны сөрөг бvтээгдэхvvн юм. Эдгээр бичил биетийн байгальд оршин амьдрах орчин нь тогтмол уст усан сан болдог. Гэсэн хэдий ч хvнтэй хөрш зэргэлдээ оршдог нь тэднийг өөр нөхцөлд vржих боломжоор хангаж байна. Нэг тод жишээ нь Клостридын токсины хэлбэр болох ботулизм юм. Энэ өвчний vvсэх шалтгаан нь хvнсний бvтээгдэхvvний хадгалалтын аюулгvй байдлыг зөрчсөнөөс болдог. Тэгснээр дотор нь бактери лаван хэлбэрээр vржин хvнсийг хоруу чанартай болгодог байна.

Нейротоксинууд нь мэдрэлийн системийг дайрч булчингийн эдvvдэд хэсэгчилсэн болон бvрэн гэмтэл учруулна. Одоогоор ботулизмын хэд хэдэн вакцин гарснаас гадна эмчилгээний нөхөн сэргээх аргачлалуудыг боловсруулаад байна. Тиймээс ботулины нейротоксинуудын шинж тэмдгийг цаг тухайд нь илрvvлэх чадвар бvхий багаж бий болгох нь анагаах болон шинжлэх ухаан, аюулгvй байдал зэрэгт зайлшгvй шаардлагатай байгаа юм.

SFBR-ийн судлаачид туршилтаараа нэлээд амжилтад хvрчээ. Тэд лам гөрөөсний эсрэг биетээс илрvvлэг гарган аваад зогсохгvй sdAb нь хэрхэн цусан дахь токсины молекулуудыг илрvvлж бас "холбон” өгч байдагт шинжлэх ухааны тайлбар өгөөд байна. Тvvнээс гадна америкийн биологичид шаардлагаас vvдэн ийм төрлийн илрvvлэгчийг хэрхэн тотмолжуулж болохыг харуулжээ. Учир нь тодорхой нөхцөлд ботулины нейротоксин цусанд байгаа нь эмчилгээний явцад батлагджээ. Тvvнийг зарим нэг мэдрэлийн системийн хийгээд цусны өвчин зэргийг эмчлэхэд ашигладаг. Тэгээд ч цусанд хоруу чанар цагаа олж байх нь зайлшгvй аж.

Тvvнчлэн эрдэмтэд Клостридийн бактерийн амьдрах таатай орчин болдог хvнсний бvтээгдэхvvн, ялангуяа сvvнээс ботулизмыг vvсгэгчдийг олж илрvvлэн, аюулгvй болгох сорилтуудыг амжилттай хэрэгжvvлсэн байна. Одоо АНУ-ын биохимийн судалгааны баруун өмнөд холбоо нь лабораторийн цогц сорилууд хийж дууссанаа илтгэж цаашид аж vйлдвэрлэл болон анагаах ухаанд нейротоксинуудын илрvvлэгч турших ажилдаа орохоор болжээ.