Бичлэг тандагчШар өвчин
2011-12-11,18:27
Шар өвчин
А хэлбэрийн элэгний вирусээс үүсэх түргэн чанартай халдварт өвчин болно. Нуугдмал хугацаа нь 2-3 долоо хоног боловч өвчлөхийн өмнө буюу хойно 4-6 долоо хоногт өвчин халдварлах нь хамгийн их байж идэр залуус, хүүхэд багачууд энэ өвчнөөр өвчлөх нь олон байдаг. Уламжлалт анагаахын ухааны үүднээс тус өвчнийг элэгний халуун, элэг дэлгэрэх гэж нэрлэдэг. Энэ өвчний шалтгаан нь нян, цус, шарын халуунаас үүсэн өвөл, хаврын улиралд дэлгэрдэг. Түгээмэл шинж нь ядарч тамирдан, хоолны дуршил буурч, махан төрлийн хоолноос жигшин, шингээлт муудах, баас цайрч шингэрэх, халуурах, нүд, шээс шарaлж эхэлнэ. Элэг, дэлүүг тэмтрэхэд бага зэрэг томорсон нь мэдэгдэн, био химийн шинжилгээнд элэгний үзүүлэлт өөрчлөгдөнө. Энэ өвчний үед цөөн тооны богино хугацааны өвчин хүндрэх, элэг агшин жижигрэх үзэгдэл гардаг. Энэ нь харьцангуй бага тохиолддог хэлбэр болно. Үүнийг анагаах ухаанд цочмог үхжлийн хэлбэрт элэгний үрэвсэл гэж үзсэн байдаг. ЭХО оношлогоо, биохимийн шинжилгээ болон ойрын хэдэн долоо хоног шарласан өвчтөнтэй ойртсон түүхийг мөрдөж тогтоох нь хэцүү биш.
Тус өвчин халдварлах тул гар, нүүрийн алчуур, аяга шанага, ахуйн хэрэглээг онц анхаарч халдвартын эмнэлэгт эмчлүүлэх нь өвчин өргөжин тэлэхээс сэргийлэх сайн арга юм. Эмчилгээний хувьд амруулахаас гадна С, В-гийн төрлийн аминдэмийг хангалттай өгөх, зохих вирусын эм хэрэглэх, судсаар шингэн хийх, гантале, чинкален, олон найрлагат да чен ин зэрэг эмээс эмчийн зааврын дагуу сонгон өгөхөөс гадна хойдохын бөмбөлөг уураг нь тус өвчнөөс сэргийлэх чадалтай байдаг.
Төвд, Монгол анагаахын ёсонд тус өвчнийг гашуун хүчиллэг зүйл цус, шарын халуунаас шалтгаалан өвчилнө гэж үздэг. Элэгний ор өвдөх, бүлээрэх, хоолонд муудан бөөлжих, цайвар цагаан өнгөөр суулгаж, бие тамирдан, ам цангах, судас нь дэлгэрч, нүд, шээс нь шарлан халуун шарын шинж илэрнэ. Иймээс чин танг буцалган өдөрт 3-4 удаа сэрүүн уулгаж гүргэм дунба, гүргэм чогтун, гиван-9,сэрдэг-5, шар тан зэргийг өгч “Саран гэрэлт эмчилгээний ном”-ын “Элэгний өвчин засах” бүлэгт номлосны дагуу ёсчлон ханавал элэг орчим өвдөх нь түргэн намжиж өвчний урхаг үлдэхгүй байдаг. Харин хүйтэнд урвасан элэгний өвчинд сэмбэрүү-5, дамнайжог зэрэг бусад элэгний эмтэй авцалдуулан хэрэглэх, халуун ихэдвэл эрхэм-8 буюу гавар-7-г өгнө. Элэг нь хор ариусгах орон тул хорыг ариусган, тамир сэлбэх зорилгоор танчин-25-ыг хаяа бүрж уулгаж байвал сайн. Хэрвээ шарлалт нь хурдан бууж өгөхгүй бол сайн найрлагатай манаг чинбүүг мөсөн чихэртэй усаар даруулан, өглөө оройд долоо хоног хэрэглэвэл түргэн харина. Баян Нуур аймгийн Номун-Очир эмчийн “Шарлалыг арилгагч” жорыг ёсчлон найруулж хэрэглэвэл шарлал түргэн арилдаг.Туулгах шаардлагатай бол дунгаа-9 туулгыг бэлтгэн ёсчлон найруулсны дагуу хэрэглэнэ. Шарлах өвчин нь хурц, халуун, үрэвслийн чанартай өвчин тул гал, наранд халах, уурлах, биеийн хүчний ажил, архи, сонгино, сармис, лажу, чинжүү, мах хэрэглэхийг цээрлэвэл зохино. Эс тийм бол өвчин ужгирч элэгний архаг өвчин болох талтай. Хятад анагаах ухаанд тус өвчнийг мөн “Шарлах өвчин, хавиргаар өвдөх өвчин” гэж нэрлэдэг.
Элэгний хүч суларч, элэг, ходоодны зохицол алдагдсанаас шалтгаалвал: Элэг, ходоод эвгүй оргих, тэлж өвдөх, хавирга сүвээгээр хатгуулах, дур булгин бөөлжих, ам гашууран хэхрэх, хэлэнд нь нимгэн өнгөр сууж халуун судас илрэнэ. Үүнд жиан ган ван 建 脾 丸 , Су ган ван 舒 肝 丸 өгнө.
Элэг цөсний чийг халуунаас болсон бол: Нүд, арьс шарлах, халуурах, алжааж бие хүндрэх, цангах боловч уух нь бага, шээс өтгөрөн шарлана. Энэ үед цай хү тан 柴胡 汤, жилзийн үрэл, лун дан шиэ ган ван 龙胆 写肝 丸 зэргээс сонгон өгнө.
А хэлбэрийн элэгний вирусээс үүсэх түргэн чанартай халдварт өвчин болно. Нуугдмал хугацаа нь 2-3 долоо хоног боловч өвчлөхийн өмнө буюу хойно 4-6 долоо хоногт өвчин халдварлах нь хамгийн их байж идэр залуус, хүүхэд багачууд энэ өвчнөөр өвчлөх нь олон байдаг. Уламжлалт анагаахын ухааны үүднээс тус өвчнийг элэгний халуун, элэг дэлгэрэх гэж нэрлэдэг. Энэ өвчний шалтгаан нь нян, цус, шарын халуунаас үүсэн өвөл, хаврын улиралд дэлгэрдэг. Түгээмэл шинж нь ядарч тамирдан, хоолны дуршил буурч, махан төрлийн хоолноос жигшин, шингээлт муудах, баас цайрч шингэрэх, халуурах, нүд, шээс шарaлж эхэлнэ. Элэг, дэлүүг тэмтрэхэд бага зэрэг томорсон нь мэдэгдэн, био химийн шинжилгээнд элэгний үзүүлэлт өөрчлөгдөнө. Энэ өвчний үед цөөн тооны богино хугацааны өвчин хүндрэх, элэг агшин жижигрэх үзэгдэл гардаг. Энэ нь харьцангуй бага тохиолддог хэлбэр болно. Үүнийг анагаах ухаанд цочмог үхжлийн хэлбэрт элэгний үрэвсэл гэж үзсэн байдаг. ЭХО оношлогоо, биохимийн шинжилгээ болон ойрын хэдэн долоо хоног шарласан өвчтөнтэй ойртсон түүхийг мөрдөж тогтоох нь хэцүү биш.
Тус өвчин халдварлах тул гар, нүүрийн алчуур, аяга шанага, ахуйн хэрэглээг онц анхаарч халдвартын эмнэлэгт эмчлүүлэх нь өвчин өргөжин тэлэхээс сэргийлэх сайн арга юм. Эмчилгээний хувьд амруулахаас гадна С, В-гийн төрлийн аминдэмийг хангалттай өгөх, зохих вирусын эм хэрэглэх, судсаар шингэн хийх, гантале, чинкален, олон найрлагат да чен ин зэрэг эмээс эмчийн зааврын дагуу сонгон өгөхөөс гадна хойдохын бөмбөлөг уураг нь тус өвчнөөс сэргийлэх чадалтай байдаг.
Төвд, Монгол анагаахын ёсонд тус өвчнийг гашуун хүчиллэг зүйл цус, шарын халуунаас шалтгаалан өвчилнө гэж үздэг. Элэгний ор өвдөх, бүлээрэх, хоолонд муудан бөөлжих, цайвар цагаан өнгөөр суулгаж, бие тамирдан, ам цангах, судас нь дэлгэрч, нүд, шээс нь шарлан халуун шарын шинж илэрнэ. Иймээс чин танг буцалган өдөрт 3-4 удаа сэрүүн уулгаж гүргэм дунба, гүргэм чогтун, гиван-9,сэрдэг-5, шар тан зэргийг өгч “Саран гэрэлт эмчилгээний ном”-ын “Элэгний өвчин засах” бүлэгт номлосны дагуу ёсчлон ханавал элэг орчим өвдөх нь түргэн намжиж өвчний урхаг үлдэхгүй байдаг. Харин хүйтэнд урвасан элэгний өвчинд сэмбэрүү-5, дамнайжог зэрэг бусад элэгний эмтэй авцалдуулан хэрэглэх, халуун ихэдвэл эрхэм-8 буюу гавар-7-г өгнө. Элэг нь хор ариусгах орон тул хорыг ариусган, тамир сэлбэх зорилгоор танчин-25-ыг хаяа бүрж уулгаж байвал сайн. Хэрвээ шарлалт нь хурдан бууж өгөхгүй бол сайн найрлагатай манаг чинбүүг мөсөн чихэртэй усаар даруулан, өглөө оройд долоо хоног хэрэглэвэл түргэн харина. Баян Нуур аймгийн Номун-Очир эмчийн “Шарлалыг арилгагч” жорыг ёсчлон найруулж хэрэглэвэл шарлал түргэн арилдаг.Туулгах шаардлагатай бол дунгаа-9 туулгыг бэлтгэн ёсчлон найруулсны дагуу хэрэглэнэ. Шарлах өвчин нь хурц, халуун, үрэвслийн чанартай өвчин тул гал, наранд халах, уурлах, биеийн хүчний ажил, архи, сонгино, сармис, лажу, чинжүү, мах хэрэглэхийг цээрлэвэл зохино. Эс тийм бол өвчин ужгирч элэгний архаг өвчин болох талтай. Хятад анагаах ухаанд тус өвчнийг мөн “Шарлах өвчин, хавиргаар өвдөх өвчин” гэж нэрлэдэг.
Элэгний хүч суларч, элэг, ходоодны зохицол алдагдсанаас шалтгаалвал: Элэг, ходоод эвгүй оргих, тэлж өвдөх, хавирга сүвээгээр хатгуулах, дур булгин бөөлжих, ам гашууран хэхрэх, хэлэнд нь нимгэн өнгөр сууж халуун судас илрэнэ. Үүнд жиан ган ван 建 脾 丸 , Су ган ван 舒 肝 丸 өгнө.
Элэг цөсний чийг халуунаас болсон бол: Нүд, арьс шарлах, халуурах, алжааж бие хүндрэх, цангах боловч уух нь бага, шээс өтгөрөн шарлана. Энэ үед цай хү тан 柴胡 汤, жилзийн үрэл, лун дан шиэ ган ван 龙胆 写肝 丸 зэргээс сонгон өгнө.
Зочин хэзээ бичсэн: 17:44, 2016-02-21 | |